خبر:

نورالدین نباتی، وزیر مالیه/دارایی ترکیه در آغاز "نشست الگوهای جدید و تحول اقتصادی" که توسط خود شخص وزیر میزبانی می‌شد، بیانیه‌ای را در ارتباط به اقتصاد ارایه کرد. وزیر نباتی اقتصاد را با الفاظ نامتعارف و به عاریت گرفته‌شده طور ذیل توصیف کرد: «رویکرد گمراهی‌که رهایی معرفت شناختی را از مفکورۀ اقتصادی نیوکلاسیک ارایه می‌کند، با علم اقتصاد رفتاری و عصبی ارزش بیشتری پیدا کرده‌ که به شکل روزافزون امروز جا می‌افتد.» (منبع: آژانس‌ها،‌ ۲۹ سپتمبر/ سپتامبر ۲۰۲۲ م)

تبصره:

بحران مالی ترکیه که بالای همه تاثیر گذاشته است، با وصف افت بهای لیره بعد از واگیری کووید – ۱۹ روز به روز کمر مردم را خم‌تر می‌کند؛ چون تاهنوز اقدام واقع‌بینانه‌ای روی دست گرفته نشده‌است. مقامات دولتی در هنگام انتخابات مجبور به ایراد چنین بیانیه‌ها می‌شوند و می‌کوشند منبع مشکلات را با راه‌اندازی ابتکاراتی مثل مدل اقتصادی ترکی از انظار عام پنهان کنند. هرچند هر جملۀ وزیر مالیه باید به زبان عامیانه ترجمه شود، اما مقامات این دولت با هر صحبت‌شان نزد مردم حقیرتر می‌شوند و هرباری‌که صحبت می‌کنند، از مردم فاصله می‌گیرند.

نورالدین نباتی، وزیر مالیه کسی است که با چنین جواب دادن مشکلات مردم را به سخره گرفته‌است: «می‌توانید به چشمانم نگاه کنید؟ این اقتصاد در درخشش چشمانم است.» وی این پاسخ را سال گذشته در جریان یک برنامۀ تلویزونی در ارتباط به این‌که کدام چهره‌ها در نظام جدید باقی خواهند بود، ایراد کرد. اما او این‌بار به‌خاطر استفاده از الفاظ بیگانه در نشست تحول اقتصادی به محور تمام مباحث عام مردم تبدیل شده‌است.

سخنان وزیر نباتی که در مطابقت یا عدم مطابقت اصول و نظریات پذیرفته‌شده استوار است، درحقیقت بیان می‌کند که "مُدل اقتصادی ترکی" چیزی جز نسخۀ ترکی سرمایه‌داری نیست؛ چون هر مفکورۀ حامل مطالب و مفاهیم ایدیولوژیکی که از زبان نباتی خارج می‌شود، مستقل از ایدیولوژی سرمایه‌داری نیست. بر علاوه، کافی است تا برای فهم وابستگی ترکیه به مبدأ سرمایه‌داری صرفاً از زمان تأسیس این جمهوریت به عنوان نظام حاکم و برنامه‌های اقتصادی که بالای ما تطبیق می‌شود، نگاه کنیم.

در نظام اقتصادیی‌که واحد پولی به دالر وابسته باشد، بانک‌های سودی به مثل موتور اقتصاد عمل می‌کند،‌ از درآمد مردم از طریق مالیات بهره‌کشی می‌شود و مهم‌تر از همه قوانین نافذ طبق قوانین بین‌المللی تعیین می‌شود. هر اسمی‌که به آن بدهند و هر لباسی را که به آن بپوشانند، این واقعیت را که نظام سرمایه‌داری در ترکیه حاکم است، تغییر داده‌نمی‌توانند.

طبق بیانیه دولت با تطبیق مدل اقتصاد ترکی صادرات افزایش خواهد یافت و تجارت بین‌المللی نیز افزایش پیدا می‌کند که باعث بالا رفتن تولیدات داخلی می‌شود و در نتیجه تورم کاهش خواهد یافت. درحالی‌که از اول سپتمبر ۲۰۲۱ م زمانی‌که بانک مرکزی نرخ سود را کاهش داد، تورم چند برابر شده، کسر بودجه و اُفت تجارت خارجی هنوز افزایش یافته و نرخ تبادلۀ اسعار تاهنوز درحال افزایش است. اگر چه اردوغان تلاش می‌کند تا این سیاست‌اش را با این بیانیه‌ها‌یش که "ربا علت است و تورم معلول" توجیه کند و ظاهراً با سود مخالفت نشان دهد؛ اما در حقیقت برندۀ دوباره همان لابی‌گران سود خواهند بود و باری‌دیگر مردم ترکیه بازندۀ این میدان خواهند ماند؛ چون وقتی‌که به شاخص‌های اقتصادی نگاه می‌کنیم، این تصویر دقیقاً برعکس آن چیزی است که اردوغان می‌گوید. همین‌گونه در شش ماه اول سال ۲۰۲۲م زمانی‌که این مدل تطبیق شد، نرخ سود بانک‌ها از مرز ۴۰۰ درصد افزایش یافته‌است؛ قطع نظر از داتای منفی که در‌آمد مردم را متضرر می‌کند.

بنابرین یگانه جمله‌ای که باید در مورد واقعیت امروز گفت، اینست که نظام سرمایه‌داری علت و نتیجه‌اش بحران‌هاست؛ راه‌حل رویکردهای هترودوکس نیست که عبارت از نسخۀ جدید سرمایه‌داری می‌باشد؛ مگر این‌که نظام اقتصاد اسلامی تطبیق شود که مردم ترکیه به آن باورمند باشند؛ چون در نظام اقتصادی اسلام موجودیت بانک‌های سودی به هیچ وجه جواز ندارد؛ زیرا هر نوع سود حرام است و مشکل رباء به طور بنیادی حل شده‌است. نظام اقتصادی اسلام از پول کاغذیی‌که باعث تورم می‌شود، استفاده نمی‌کند؛ بلکه در عوض معیار طلاء را که ارزش ذاتی دارد، به‌کار می‌برد.

در نظام اقتصادی اسلام انواع دارایی‌ها محدود است، چور و چپاول دارایی‌های عامه توسط شرکت‌های خصوصی جواز ندارد و توزیع عادلانۀ ثروت در بین مردم اساس آن را تشکیل می‌دهد. به‌طور خلاصه، نظام اقتصادی اسلام ضامن عدالت و پیشرفت است طوری‌که حاکمیت ۱۴۰۰ سالۀ اسلام نمونۀ واضح آن در طول تاریخ به‌شمار می‌رود. مکلفیت جمعی ما است تا دست به دست هم دهیم و دولت خلافت بر منهج نبوت را که ضامن تطبیق نظام اقتصادی و دیگر نظام‌های اسلام است برپا کنیم.

نویسنده: محمد ایمان یلدریم

برای دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب‌التحریر

مترجم: دانیال نور