(Hizb-ut Tahrir Emiri Şeyh Âlim Ata İbn Halil Ebu Raşta Tarafından Facebook Sayfası Takipçilerinin Sorularına Verilen Cevaplar Silsilesi)

Hayvanın İdrarı ve Dışkısı (Tezeği) Hakkındaki Sorunun Cevabı

(Ebu Ömer Nassar’a)

Soru:

Esselamu Aleykum ve Rahmetullahi ve Berekâtuh

Faziletli şeyhimiz, Enes Bin Malik’in hadisinde şöyle geçmektedir: قدم على رسولِ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّمَ قومٌ من عُكْلٍ أو عُرَينةَ. فاجتَوُا المدينةَ. فأمر لهم رسولُ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّمَ بلقاحٍ. وأمرهم أن يشربوا من أبوالِها وألبانِها “Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e Ukl veya Ureyne (kabilesinden) bir cemaat geldi. Fakat Medine’nin havası onlara ağır gelmişti. Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem de onlara sütlü develeri tavsiye ederek onların idrarlarından ve sütlerinden içmelerini emretti.” [Sahih-i Müslim] Bizdeki benimsemede ise, ister eti yenen isterse yenmeyen hayvanların idrarı ve tezeği olsun, idrarın necis olduğu ve necasetten faydalanmanın da kesinlikle necis olmasıdır.”

Bundan faydalanmanın haram olduğuna dair delil, Rasul’ün istinca kıssası ile ilgili hadisinde (onun Riksun: necaset) olarak geçmesidir. İbn-u Huzeyme ise şu ilavede bulunmuştur: (Eşeğin tezeği olduğundan dolayı necasettir.) Nitekim Şevkâni’nin Neylu’l Evtâr adlı eserinde, tezeğin at, katır ve eşeklerle ilgili olduğunu okumuştum. Bu iki hadisin arası cem edildiğinde, eti yenen hayvanların tezeğinin, örneğin tarım ürünlerini gübrelemek için faydalanmamızın caiz olduğunu görürüz. Bizi aydınlatır mısınız. Allah sizi mübarek kılsın.

Cevap:

Ve Aleykumselam ve Rahmetullahi ve Berekâtuh

1- İdrarın ve hayvan tezeğinin necis olduğu açısından olana gelince:

Eti yenmeyen hayvanlardan oldukları sürece her ikisinin de necis oldukları hususunda bir ihtilaf yoktur. Eti yenenlere gelince; bu hususta ihtilaf vardır: 

Benim için racih olan, onun necis olması ve tedavi dışında faydalanmanın caiz olmamasıdır. Dolayısıyla az sonra açıklanacağı gibi mekruh olmakla birlikte caiz olması ve necis olduğu sürece de ondan faydalanmanın caiz olmamasıdır. Nitekim Müslim, İbn-u Abbas’ın şöyle dediğini tahriç etmiştir: بَلَغَ عُمَرَ أَنَّ سَمُرَةَ بَاعَ خَمْرًا، فَقَالَ: قَاتَلَ اللهُ سَمُرَةَ، أَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَعَنَ اللهُ الْيَهُودَ، حُرِّمَتْ عَلَيْهِمُ الشُّحُومُ، فَجَمَلُوهَا، فَبَاعُوهَا» “Ömer’e, Semüre’nin içki sattığı ulaşınca, Allah Semüre’nin canını alsın, o Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in şöyle buyurduğunu bilmiyor mu: “Allah Yahudilere lanet etsin. Onlara iç yağı haram kılındığı halde onu eritip sattılar.” Dolayısıyla necasetten faydalanmak haramdır.   

2- İdrarın necis olduğuna dair deliller:

- Sahih-i Buhari’de, Enes Bin Malik’in şöyle dediği tahrirç edilmiştir:  جَاءَ أَعْرَابِيٌّ فَبَالَ فِي طَائِفَةِ المَسْجِدِ، فَزَجَرَهُ النَّاسُ، «فَنَهَاهُمُ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمَّا قَضَى بَوْلَهُ أَمَرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِذَنُوبٍ مِنْ مَاءٍ فَأُهْرِيقَ عَلَيْهِ» “Bir bedevi gelerek mescidin bir bölümüne idrarını yaptı. İnsanlar onu engellemek istediklerinde “Nebi Sallallahu aleyhi ve Sellem onların bunu yapmamasını istedi. Adam tuvaletini bitirdikten sonra Nebi Sallallahu aleyhi ve Sellem bir kova su istedi ve suyu idrarın üzerine boşalttı.”

- Sahih-i Buhari’de, İbn-u Abbas’ın şöyle dediği tahriç edilmiştir: Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem, yanından geçmekte olduğu iki mezar hakkında şöyle buyurmuştur: إِنَّهُمَا لَيُعَذَّبَانِ، وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ، أَمَّا أَحَدُهُمَا فَكَانَ لاَ يَسْتَتِرُ مِنَ البَوْلِ، وَأَمَّا الآخَرُ فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ “Bu ikisi, kendilerince büyük olmayan birer günahtan dolayı azap görüyorlar. Evet, aslında (günahları) büyüktür.  Biri koğuculuk yapardı. Diğeri ise, idrarından sakınmaz, iyice temizlenmezdi.”   

- Derakutnî, Enes’in şöyle dediğini tahriç etmiştir: Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle buyurmuştur: تَنَزَّهُوا مِنَ الْبَوْلِ فَإِنَّ عَامَّةَ عَذَابِ الْقَبْرِ مِنْهُ “İdrardan sakının. Çünkü kabir azabının çoğu ondandır.”

İster insanın isterse hayvanın idrarı olsun, ikisinin vakıası da aynı olup idrarın necis olduğunun delili buna intibak eder. Yani ister insandan olsun, ister eti yenen hayvandan olsun isterse eti yenmeyen hayvandan olsun idrar necistir. Zira idrarın vakıası aynıdır.   

- Buhari’nin Enes Bin Malik şöyle demiştir şeklindeki hadisine gelince; قَدِمَ أُنَاسٌ مِنْ عُكْلٍ أَوْ عُرَيْنَةَ، فَاجْتَوَوْا المَدِينَةَ «فَأَمَرَهُمُ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، بِلِقَاحٍ، وَأَنْ يَشْرَبُوا مِنْ أَبْوَالِهَا وَأَلْبَانِهَا» “Ukl veya Ureyne (kabilesinden) insanlar geldi. Fakat Medine’nin havası onlara ağır gelmişti. “Allah’ın Rasulü Sallallahu Aleyhi ve Sellem de onlara sütlü develeri tavsiye ederek onların idrarlarından ve sütlerinden içmelerini emretti.” Bu, tedavi konusunda olup İbn-u Mace’nin içki ile tedavi hakkındaki hadisiyle cem edilmesine gelince; bunun metni şöyledir: İbn-u Mace, Tarık bin Süveyd el-Hadramî’nin şöyle dediğini tahriç etmiştir: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ بِأَرْضِنَا أَعْنَابًا نَعْتَصِرُهَا، فَنَشْرَبُ مِنْهَا؟ قَالَ: «لَا» فَرَاجَعْتُهُ، قُلْتُ: إِنَّا نَسْتَشْفِي بِهِ لِلْمَرِيضِ، قَالَ: «إِنَّ ذَلِكَ لَيْسَ بِشِفَاءٍ، وَلَكِنَّهُ دَاءٌ» “Ben: Ey Allah’ın Rasulü, bizim memleketimizde üzümler var. Biz onun suyunu çıkarıp şarabını içiyoruz dedim. O: “Hayır (yapmayınız)” buyurdu. Sonra ben (tekrar) O’na müracaat ederek: Biz onunla hastayı tedavi ediyoruz dedim. O: “O (şarap) kesinlikle şifa değildir, ancak o bir hastalıktır” buyurdu.” Nitekim necasetle tedavinin yasaklanmasının kesin olmadığı, dolayısı mekruh olduğu ortaya çıkıyor. Bu yüzden idrar içerek tedavi olmanın, mehruh olmakla birlikte caiz olması, onun necis olmadığı anlamına gelmez. Bilakis o, tedavide mekruh olmakla birlikte caizidir.       

3- Dışkının (tezeğin) necis olduğuna dair deliller:

- Sahih-i Buhari’de, Abdullah’ın şöyle dediği tahriç edilmiştir: ««أَتَى النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الغَائِطَ فَأَمَرَنِي أَنْ آتِيَهُ بِثَلاَثَةِ أَحْجَارٍ، فَوَجَدْتُ حَجَرَيْنِ، وَالتَمَسْتُ الثَّالِثَ فَلَمْ أَجِدْهُ، فَأَخَذْتُ رَوْثَةً فَأَتَيْتُهُ بِهَا، فَأَخَذَ الحَجَرَيْنِ وَأَلْقَى الرَّوْثَةَ» وَقَالَ: «هَذَا رِكْسٌ» “Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem tuvalet ihtiyacını görmek için geldi. Kendisine üç taş getirmemi emretti. Ben iki taş buldum, üçüncüye baktım bulamadım. Bir tezek buldum ve onu getirdim. İki taşı aldı, tezeği fırlattı ve: “Bu pistir” buyurdu.” El-Riksun, yani necistir demektir.   

Tezeğin sadece eti yenmeyenlerden çıkanlar için kullanıldığı ve İbn-u Huzeyme’nin Eşeğin gübresi olduğundan dolayı necasettir eklemesinde bulunduğu şeklindeki sözüne gelince; ancak Buhari ile birlikte Ahmed, Nesâî, Tirmizi, Taberânî, Darekutnî, Beyhakî, Bezzar, Ebû Ya'la gibi sünen sahiplerinden olan grubun hiç birisi, “onun eşeğin gübresi” olduğu ilavesinden bahsetmemişlerdir. Nitekim ben de İbn-u Huzeyme’de şu rivayeti buldum: Ebu Hureyra, Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem’in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: إِنَّمَا أَنَا لَكُمْ مِثْلُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ، فَلَا يَسْتَقْبِلْ أَحَدُكُمُ الْقِبْلَةَ وَلَا يَسْتَدْبِرْهَا - يَعْنِي فِي الْغَائِطِ - وَلَا يَسْتَنْجِ بِدُونِ ثَلَاثَةِ أَحْجَارٍ لَيْسَ فِيهَا رَوْثٌ وَلَا رِمَّةٌ “Ben sizin babanız gibiyim. Sizden biriniz -tuvalete gittiğinde- kıbleyi önüne ve arkasına almasın. Temizlenmek için, içerisinde tezek ve çürümüş kemiğin olmadığı en az üç taş kullansın.” [İsnadı hasendir.] Dolayısıyla idrar hakkında söylediğimiz gibi; ister eti yenen olsun isterse eti yenmeyen olsun tezeğin vakıası da aynıdır. Bu yüzden hüküm buna da intibak eder. Ayrıca eşeğin tezeği necis olduğu gibi aynı şekilde ineğin tezeği de necistir. Yani eti yenen olsun yenmeyen olsun tezeğin tamamı necistir.    

Benim tercihim budur. Benim tercihim diyorum, çünkü bir dereceye kadar eti yenenlerin idrarını ve tezeğini necasetten çıkaran muteber görüşler de vardır.

Cevaba, emirin aşağıdaki web sitesinden bağlanabilirsiniz:

http://archive.domainnomeaning.com/arabic/index.php/HTAmeer/QAsingle/3375/