یکی از بارزترین ویژگی‌های اسلام به عنوان یک مبدأ، مبارزه با فردگرایی و خودخواهی است؛ در حالی‌که اسلام بر فرد لازم می‌سازد تا به امور خاص خود، اصلاح نفس خود و کنترل رفتار خود اقدام نماید؛ در عین حال او را به مراقبت از دیگران سوق می‌دهد و او را موظف می‌کند که به منافع اطرافیان خود در جامعه رسیدگی کند. این اهتمام تا زمانی‌که همه مردم در توصیف اسلام به عنوان پیامی جهانی که هدف آن نجات انسان از چنگال جهل و گمراهی است، شامل گردد.

در ماه مبارک رمضان، صحنه‌های بسیاری مشهود است که بر مسلمانان لازم است که به آن‌ها تدبر نمایند و به آن بیندیشند تا به آنان کمک کند تا واقعیت خود را تغییر دهند؛ به گونه‌ای که به ایفای نقش خود و انجام مسئولیت‌هایی که به عنوان یک امت به آن‌ها سپرده شده، کمک نماید و اولین نشانه‌های بیداری و درک این است که مسلمان از ردای تنگ فردگرایی بیرون آید و سر به افق وسیع بلند کند تا دریابد که جزو امتی با وقار و کهن است.

این فرمودۀ پیامبر صلی الله علیه وسلم:

«کُلُّکُم رَاعٍ وَ کُلُّکُم مَسئُولٌ عَن رَعِیَّتِهِ»

ترجمه: همه شما چوپان و هرکدام شما مسئول زیردستان خود هستید.

اساس همه، مسئولیت‌ها و اختیاراتی است که به آن سپرده شده است، از بالای هرم در زینۀ ساختار دولت که حاکم یا خلیفه نمایندگی از آن می‌کند، شروع شده و سپس در سطوح دیگر آن انتقال می‌نماید تا این‌که فرد فرد مسلمانان زن و مرد را شامل شود.

چون مسئولیت در مراتب و جهات متعدد است، طبیعی است که در انجام آن مسئولیت‌ها، در اولویت‌ها تداخل صورت می‌گیرد؛ بنابراین، باید تعادل و معیاری برای ترتیب دادن آن اولویت‌ها وجود داشته باشد و به هوس و هوی واگذار نگردد. به همین جهت الله سبحانه وتعالی می‌فرماید:

‏ ﴿أَجَعَلْتُمْ سِقَایةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیوْمِ الآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یسْتَوُونَ عِندَ اللّهِ وَاللّهُ لاَ یهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ﴾ [توبه: 19]‏

ترجمه: آیا (رتبه سقایت و) آب دادن به حاجیان و تعمیركردن مسجدالحرام را همسان (مقام آن) كسی می‌شمارید كه به الله (سبحانه وتعالی) و روز رستاخیز ایمان آورده و در راه الله (سبحانه وتعالی) جهاد كرده است (و به جان و مال كوشیده است‌؟ هرگز منزلت آنان یكسان نیست و ) در نزد الله (سبحانه وتعالی) برابر نمی‌باشند و الله (سبحانه وتعالی) مردمانی را كه (به خویشتن به وسیله كفرورزیدن، و به دیگران به وسیله اذیت و آزار آنان) ستم می‌كنند (به راه خیر و صلاح دنیوی و نعمت و سعادت اخروی) رهنمود نمی‌سازد.‏

تا زینۀ اولویت‌ها را برای فرد مسلمان ترتیب دهد؛ لذا ایمان و جهاد را بر عمل آبرسانی به زائران و بنای بیت الله الحرام مقدم داشت، در بیان صریح چگونگی ترتیب اولویت ها را واضح ساخت؛ پس فرایض والاتر از نوافل بوده و اصول نسبت به فروع مقدم است.

با توجه به واقعیت امروز مسلمانان، مسائل منشعب شده و راه‌حل‌ها به هم گره خورده است. بنابراین، باید اولویت‌ها برای بیرون رفت مطمئن از مشکلاتی که آنان را رنج می‌دهد، ترتیب داده شود و در رأس اولویت ها، بحث اجرای اسلام و ساختار کیان مسلمانان قرار دارد؛ دولت واحدی‌که آن‌ها را متحد کند و هویت و جایگاه آن‌ها را در میان ملت‌ها مشخص سازد. بنابراین، در ماه رمضان و غیر ماه رمضان قابل قبول نیست. اهتمام به خواندن قرآن و تلاوت آن تنها برای کسب ثواب در حالی‌که احکام آن تعطیل شده و از حدود آن تجاوز می‌شود، قابل قبول نیست که بین وجوب اقامۀ نماز و وجوب حکم بماانزل الله و در میان وجوب روزه و وجوب نصب امام، در میان فرض حج و فرض جهاد فرق گذاشت؛ زیرا احکام الله سبحانه وتعالی برخی به برخی دیگر مرتبط است و آمده تا مشکلات زندگی فرد، جامعه و دولت را معالجه نماید.

اهمیت وجود دولت در اسلام به عنوان نهاد اجرایی برای مجموعۀ از اعتقادات، معیارها و احکامی‌که اسلام با آن آمده و محدود کردن تطبیق آن به احکام و راه‌حل‌های مربوط به جنبۀ فردی انسان، مانند عبادات و اخلاق، اکثر احکام اسلام را معطل می‌کند، در غیر آن چگونه ممکن است تا به احکام معاملات اقتصادی و اجتماعی، احکام مربوط به جهاد فی سبیل الله و احکام متعلق به سیاست خارجی، احکام عقوبات، نظام آموزشی، تدوین برنامه‌ها و رسانه‌ها و بسیار بسیاری که بیش از چهار پنجم احکام اسلام در غیاب دولت معلق می‌ماند.

پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند:

«كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِیلَ تَسُوسُهُمْ الْأَنْبِیاءُ كُلَّمَا هَلَكَ نَبِی خَلَفَهُ نَبِی وَإِنَّهُ لَا نَبِی بَعْدِی وَسَیكُونُ خُلَفَاءُ فَیكْثُرُونَ، قَالُوا: فَمَا تَأْمُرُنَا قَالَ: فُوا بِبَیعَةِ الْأَوَّلِ فَالْأَوَّلِ أَعْطُوهُمْ حَقَّهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سَائِلُهُمْ عَمَّا اسْتَرْعَاهُمْ»

ترجمه: بنی اسرائیل را پیامبران‌شان رهبری می‌کرد و هرگاه پیامبری فوت می‌نمود، پس از وی پیامبری دیگر می‌آمد، پس از من پیامبری نیست، ولی خلفاء اند که بسیار می‌شوند، گفتند: برای ما چی دستور می‌دهی، فرمود: بر بیعت خلیفۀ اول وفا کنید و حق خلفاء را اداء نمایید و الله سبحانه وتعالی در مورد حال رعایای شان از آنان خواهد پرسید.

آنچه که بر اهمیت این مهم می‌افزاید این است که حفاظت از وجود دولت از اهداف اساسی و بلند اسلام می‌باشد؛ چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم می‌فرماید:

«إِذَا بُویِعَ لِخَلِیفَتَینِ، فَاقتُلُوا الآخرَ مِنهُمَا»

ترجمه: هرگاه برای دو خلیفه بیعت شد، دومی را بکشید.

و این فرمودۀ شان:

«مَن أَتَاکُم وَ اَمرُکُم جَمِیعٌ عَلی وَاحِدٍ، یُرِیدُ أَن یَشُقَّ عَصَاکُم، أَو یُفَرِّقَ جَمَاعَتَکُم، فَاقتُلُوهُ»

ترجمه: هرگاه کسی نزد شما آمد، در حالی‌که امور شما بر محور یک فرد جمع شده بود و او می خواست نافرمانی کند یا جماعت شما را متفرق سازد، در این صورت وی را به قتل رسانید.

امری‌که بر مسلمانان، گروه‌ها، افراد و علمای امروز لازم می‌سازد، تجدید نظر در واقعیت شان و نیاز مبرم به اجتماع در یک نهاد را لازم می‌سازد؛ علاوه بر این‌که این امر و کار یک وظیفه شرعی است که مسلمانان با کوتاهی در انجام آن گناه می‌کنند.

در یکی از بارزترین مسائل مسلمانان، که مسألۀ فلسطین است، مشکل اولویت‌بندی مطرح می‌شود، زیرا حاکمان اقداماتی را برای گمراه کردن و فریب دادن امت و منحرف کردن آن از مسیرش به سوی آزادی فلسطین انجام می‌دهند و انرژی آن را در اقدامات حاشیه‌ای پراکنده می‌کنند که نه هدف را متحقق می‌سازد و نه هم نتیجه می‌دهد.

نظام اردن، صاحب قیمومیت به‌دفینه، بیشترین توجه خود را معطوف به مرمت مسجدالاقصی و نوسازی فرش‌ها و جای‌نمازهای آن می‌کند و نظام ایران با تأسیس آنچه به نام ارتش قدس نامیده می‌شود، اشک تمساح به حال مسجد الاقصی می‌ریزد و هر ساله روز قدس را در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان جشن می‌گیرد! نظام مراکش مدعی ریاست کمیتۀ قدس است و نظام ترکیه هم خطوط سرخی را بدون هیچ معنا و تأثیری بر واقعیت موجود ترسیم می‌کند. به قصد انحراف و گمراه کردن امت به جای تلاش جدی برای باز کردن قید مسجد و آزادسازی آن و تمام فلسطین و پاکسازی آن از پلیدی یهود.

اما در مورد مکان‌هایی‌که مسلمانان در آن رنج می‌برند، مانند اویغورها در چین، روهینگیاها در میانمار (برما)، مسلمانان در هند و افریقا، به جای کار و تلاش جهت حمایت از آن‌ها، دفع ظلم از آن‌ها، توقف ریختن خون آن‌ها و حفاظت آبروی شان، حکام با توجیه مسلمانان و پراکنده ساختن انرژی آن‌ها با کارهای خیریه و کمک‌های بشردوستانه؛ قطب نما را به جهتی دیگر می‌چرخانند، اگرچه این اقدامات خوب است اما راه درستی برای پایان دادن به رنج برادران مسلمان ما نیست.

مسلمانان امروز باید اولویت های خود را آن گونه که الله سبحانه وتعالی دوست دارد و راضی است، ترتیب دهند و اجازه ندهند حکام و ابزارهای‌شان قطب نمای‎شان را منحرف کنند و آن‌ها را به راه‎های کج و بی‌فایده ببرند.

صیام رمضان به عنوان نشانی بر وحدت امت و قیام شب‌های رمضان به عنوان دعوتی به سوی قیام و حرکتی تازه است؛ پس این رمضان را، آخرین رمضانی قرار دهید که بدون دولتی زندگی می‌کند که کتاب پروردگارتان و سنت پیامبرتان را تطبیق کند! و وعده الله سبحانه و تعالی و بشارت رسولش صلی الله علیه و سلم بر شما تحقق یابد! پس حیات اولی خود را باز گردانید و خیر و نور را به تمام جهانیان برسانید!

نویسنده:  استاد خالد سعید

عضو دفتر مطبوعاتی مرکزی حزب التحریر-سرزمین مبارک فلسطین

مترجم: احمد صادق امین