(ترجمه)

پرسش

السلام علیکم و رحمت الله و برکاته!

حکم نماز در لباس معطر به عطر‌های الکولی چیست؟ الله سبحانه وتعالی شما را جزای خیر دهد.

پاسخ

وعلیکم السلام و رحمت الله و برکاته!

اولاً: عطرهای مخلوط به الکول اتیلن شراب شمرده شده و تعامل با این عطرها بسان تعامل با شراب است. ما این مسئله را در جواب‌های متعددی بیان کردیم، از جمله در جواب ۲۳ جمادی الاول ۱۴۳۵هـ.ق. ۲۴مارچ ۲۰۱۴م. نیز بیان کرده بودیم که در آن جواب چنین آمده بود: «طوری‌که از متخصصین علوم  الکولی دریافتم، الکول به دو نوع است: الکول ایتیلن و الکول میتانول؛ اگر سوال شما که "إيتانول" گفته شده، هدف ایتیلن باشد، جواب آن قرار ذیل است:

1-  بعضی از الکول‌ها بنام میتانول یاد می‌شود، گفته شده که این‌نوع از الکول نشه آور نبوده، ولی مسموم کننده است که به آن سبرتو گفته می‌شود و نوعی از الکول میتانول است که از نرمه‌های چوب وغیره گرفته شده و نوشیدن این نوع از الکول سبب کوری شده و در طول چند روز باعث مرگ شخص می‌گردد. بناءً الکول میتانول شراب نبوده و از لحاظ نجاست و حرمت حکم شراب را نمی‌گیرد؛ مگر از لحاظ استعمال، الکول میتانول مواد مسموم کننده بوده و تحت قاعده ضرر می‌آید. ابن‌ماجه از عباده ابن صامت چنین تخریج نموده است:

«أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ، قَضَى أَنْ لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ»

ترجمه: رسول الله صلی الله علیه و سلم حکم کرده است که ضرر رساندن و پذیرفتن ضرر در اسلام نیست.

2- قسم دیگری از الکول ایتیلن است که در مشروبات نشه‌آور مخلوط به شراب یا مقطر و یا سبرتوی طبی استعمال می‌شود. هم‌چنان این نوع الکول ایتیلن طوری‌که در موارد فوق استعمال می‌شود. در مواد صنتعی نیز به عنوان نگهدارنده مواد استعمال می‌شود و این ماده مانند خشک‌کننده برای رطوبت و ذوب کننده مواد عطری است، مانند اکولونیا و بوی‌ها. هم‌چنان این ماده در صنعت مواد نجاری نیز استفاده می‌شود که استعمال آن به سه قسم است:

أ- قسمی است که الکول تنها به عنوان ذوب کننده استعمال شده و یا به عنوان بخشی از بعض موادی‌که این نوع الکول ماهیت و خاصیت آن از بین نمی‌رود، استفاده می‌شود، بلکه در ترکیب همان مواد نشه‌آور به حال خود باقی می‌ماند؛ پس این قسم الکول استعمال آن مطلقاً حرام بوده، مانند کولونیا که نجس و استعمال آن حرام است، زیرا نجاست در آن خلط شده و به عنوان الکول بر حال خود باقی است. پس این مواد مخلوط از شراب بوده که شراب نیز حرام است و دلیل آن حدیث خشنی است:

دارقطنی از خشنی تخریج نموده که وی گفت: گفتم یا رسول الله! ما با مشرکین خلط هستیم، اما کدام دیگ و ظرفی به جز ظروف مشرکین نداریم، رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود:

«اسْتَغْنُوا عَنْهَا مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَارْحَضُوهَا بِالْمَاءِ فَإِنَّ الْمَاءَ طَهُورُهَا ثُمَّ اطْبُخُوا فِيهَا»

ترجمه: تا می‌توانید از آن‌ها دوری کنید؛ اگر چارۀ نیافتید، پس آن‌ها را با آب بشوئید، زیرا آب پاک کننده آن است؛ سپس در آن پخته کنید.

بناءً رسول الله صلی الله علیه وسلم گفته است؛ آب پاک کنندۀ ظروف شان است، پس این به معنی آن است که ظروف شان با گذاشتن شراب نجس بوده، اما بعد از شستن پاک می‌شود و این دلیلی است بر این‌که شراب نجس است. سوال در خصوص این ظروف که در آن‌ها شراب قرار داده می‌شود، چنانچه در روایت خشنی در نزد ابوداود از ابی ثعلبه خشنی روایت شده است که وی از رسول الله صلی الله علیه وسلم سوال کرد و گفت ما با اهل کتاب همسایه هستیم و اهل کتاب در دیگ‌های شان گوشت خوک، پخته می‌کنند و در ظرف‌های شان شراب می‌نوشند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«إِنْ وَجَدْتُمْ غَيْرَهَا فَكُلُوا فِيهَا وَاشْرَبُوا، وَإِنْ لَمْ تَجِدُوا غَيْرَهَا فَارْحَضُوهَا بِالْمَاءِ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا»

ترجمه: اگر غیر از ظرف‌های شان ظرف پیدا کردید در آن‌ظرف‌ها بنوشید و اگر غیر از آن ظرف‌ها نیافتید همان ظرف‌های اهل کتاب را با آب شسته و در آن بخورید و بنوشید.

بناءً گوشت خوک و شراب نجس بوده و ظرفی‌که این دو نجس در آن گذاشته می‌شود، آن هم نجس می‌شود. بناءً شستن این ظرف‌ها قبل از استعمال شان لازم است.

ب- نوع دیگر آن قسمی است که الکول از ماهیت خود تغییر کرده و خاصیت نشه‌آوری اش را از دست می‌دهد و از مواد این نوع  الکول و مواد دیگر ماده جدیدی ساخته شده که مواصفات الکول را نداشته و مسموم کننده هم نمی‌باشد که این ماده جدید حکم شراب را نگرفته و مانند دیگر مواد در تحت قاعده "اصل در اشیاء اباحت است تا زمانی‌که دلیلی بر حرمت آن پیدا نشود " داخل می‌شود.

ج- نوع دیگر قسمی است که الکول از ماهیت خود تغییر می‌کند و خاصیت نشه‌آوری آن از بین می‌رود که این قسم الکول و مواد دیگر مادۀ جدیدی ساخته شده که مواصفات الکول را نداشته، ولی مسموم کنند است و حکم این ماده مانند حکم مواد مسموم کننده است؛ یعنی پاک است، ولی استعمال آن حرام بوده. یعنی به خاطر ضرر رساندن ضرر خودش و یا ضرر رساندن به دیگر کسی.

3- بناءً الکول ایتیلن وقتی با مواد دیگری خلط گردد، حکم آن منوط به این است که آیا خاصیت نشه‌آوری اش از بین رفته و یا خیر؟ و آیا مسموم کننده است و یا خیر؟ و این مربوط به تحقیق و نظر اهل خبره و متخصیصین می‌شود؛ اگر به صورت علمی و عملی ثابت شود که این مخلوط نشه‌آور است، در این صورت حکم شراب را می‌گیرد و بر این دلالت دارد که الکول ایتیلن با این مخلوط‌اش خاصیت و ماهیت آن تغییر نکرده و اگر به صورت علمی و عملی ثابت شود که این مخلوط نه نشه‌آور است و نه هم مسموم کننده، در این صورت حکم شراب و حکم مسموم کننده را نمی‌گیرد و اگر به صورت علمی و عملی ثابت شود که این مخلوط نشه‌آور نیست، ولی مسموم کننده هست، در این صورت حکم شراب را نگرفته، ولی حکم مواد مسموم کننده را می‌گیرد.

بناءً وقتی این مخلوط نشه‌آور باشد، مثل کولونیا در این صورت حکم شراب را می‌گیرد؛ به خاطر این قول رسول الله صلی الله علیه وسلم که بخاری و مسلم از حضرت عایشه روایت کرده است که گفته است:

«كُلُّ شَرَابٍ أَسْكَرَ فَهُوَ حَرَامٌ»

ترجمه: هر شراب که نشه کند پس او حرام است.

مسلم از ابن عمر روایت کرده است که گفته است، رسول الله صلی الله علیه وسلم گفته است:

«كُلُّ مُسْكِرٍ خَمْرٌ، وَكُلُّ مُسْكِرٍ حَرَامٌ...»

ترجمه: هر نشه آوری شراب و هر نشه آوری حرام است.

و در روایت دیگری از ابن عمر است که گفته است:

«كُلُّ مُسْكِرٍ خَمْرٌ، وَكُلُّ خَمْرٍ حَرَامٌ»

ترجمه: هر نشه آوری شراب و هر شرابی حرام است.

نوشیدن شراب و هم‌چنان پنج مورد دیگر آن نیز حرام است. ترمیذی از انس ابن مالک روایت نموده است که گفت:

«لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي الخَمْرِ عَشَرَةً: عَاصِرَهَا، وَمُعْتَصِرَهَا، وَشَارِبَهَا، وَحَامِلَهَا، وَالمَحْمُولَةُ إِلَيْهِ، وَسَاقِيَهَا، وَبَائِعَهَا، وَآكِلَ ثَمَنِهَا، وَالمُشْتَرِي لَهَا، وَالمُشْتَرَاةُ لَهُ»

ترجمه: رسول الله صلی الله علیه وسلم ده مورد را در شراب حرام نموده است: تولیدکننده، تقاضا کننده، نوشینده، حامل و کسی‌که به آن انتقال داده می‌شود و هم‌چنان کسی‌که برای دیگران ساقی قرار می‌گیرد، هم‌چنان فروشنده، کسی‌که قیمت آن را به مصرف می‌رساند و کسی‌که می خرد و یا شراب برای آن خریده می‌شود.

پس هریکی از این ده مورد حرام است.» پایان.

دوم: عطرهای‌که در آن‌ها الکول است، مانند کولونیا نجس است و از شرائط صحت نماز پاکی لباس و بدن است چنانچه دلائل آن ذیلا ذکر شده است:

1- نسبت به شرط بودن پاکی بدن در نماز حدیثی است که از ابن عباس از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده است:

«تَنَزَّهُوا مِنَ الْبَوْلِ فَإِنَّ عَامَّةَ عَذَابِ الْقَبْرِ مِنْهُ»

ترجمه: از بول خود را پاک کنید زیرا عموم عذاب قبر از بول است.

و در روایتی‌که از ابوهریره روایت شده است: رسول الله صلی الله علیه وسلم فرموده است:

«أَكْثَرُ عَذَابِ الْقَبْرِ في الْبَوْلِ»

ترجمه: بیشتر عذاب قبر در بول است.

2- نسبت به شرط بودن لباس در نماز این قول الله سبحانه وتعالی است:

﴿وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ﴾ [مدثر: 4]

ترجمه: یعنی لباس خود را پاک کن.

و در روایتی‌که بخاری در صحیح خود از اسماء بنت ابی بکر صدیق روایت نموده که گفته است: زنی از رسول الله صلی الله علیه وسلم سوال کرد، گفت یا رسول الله در صورتی‌که یکی از ما خون حیض را دیدیم چی کنیم؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود:

«إِذَا أَصَابَ ثَوْبَ إِحْدَاكُنَّ الدَّمُ مِنْ الْحَيْضَةِ فَلْتَقْرُصْهُ ثُمَّ لِتَنْضَحْهُ بِمَاءٍ ثُمَّ لِتُصَلِّي فِيهِ»

ترجمه: وقتی لباس یکی از شما را خون حیض گرفت، پس باید آن را بمالد سپس به آب بشوید؛ سپس در آن نماز بخواند.

بناءً وقتی عطرهای‌که در آن الکول باشد و بر لباس و بدن اصابت کند نماز در آن صحیح نیست. این چیزی است که دراین خصوص نظر دارم. الله سبحانه وتعالی عالم‌تر و با حکمت‌تر است.

برادر‌تان عطاء ابن خلیل ابوالرشته

مترجم: مصطفی اسلام