پرسش

السلام علیکم ورحمت الله وبرکاته!

یکی از شباب ما می‌خواهد که خون‌بهای خود را براساس نقره که 12هزار درهم است، سهولت بیشتر‌دارد، پرداخت نماید، آیا جایز است که خون‌بها بر اساس نقره پرداخت گردد و آن‌هم در حالی‌که نقره در بین مردم خرید و فروش نمی‌گردد، در دیات و مهریه‌های شان مروج نبوده، ذخیره هم نمی‌کنند و صرف اندکی برای زینت آن را می‌خرند؟ با وجودی‌که می‌دانیم فقهاء در مسئله دیت برای شترداران شتر و برای طلاداران طلا را و برای نقره‌داران نقره تعین کرده‌اند؛ الله به شماجزای خیر نصیب کند.

پاسخ

وعلیکم السلام ورحمت الله وبرکاته!

خون‌بهای اهل شتر، صد شتر است. خون‌بهای طلاداران هزار دینار و آن‌هایی‌که به اساس نقره خرید و فروش دارند، دوازده هزار درهم می‌باشد؛ این یک سخن درست است. اما پول‌های کاغذی کنونی جای نقره و طلا را نگرفته و در تحت طلا و نقره شامل نمی‌شود. پول کاغذی به اساس استنباط از نص و علت موجود در نقدی‌نگی آن قیاس شده و پول محسوب می‌شود. این موضوع در کتاب‌های ما در باب اموال وضاحت داده شده است.

اعتبار پول‌های کاغذی در خون‌بهاها مربوط به اجتهاد فی المسئله دارد؛ بناءً آنچه را من ترجیج می‌دهم، این‌که در قتل خطا درست است که پول نقده بنابر قیمت نقره سنجش گردد؛ چون قتل خطاء گناه محسوب نمی‌گردد و دیت برای آن نیست که شخص مرتک حرام گردیده است؛ بلکه در فرضیت دیت حکمتی نهفته است که الله سبحانه وتعالی می‌داند. پس آسان‌ترین دو حد در دیت قتل خطاء مناسب است که به‌دلیل عدم ارتکاب حرام تطبیق گردد.

ولی در دیت قتل عمدی ترجیح می‌دهم که پول نقده بر اساس طلا سنجش گردد؛ چون قاتل عمدی بدون شک مرتکب حرام شده است، به او تخفیف مناسب نیست؛ بلکه سخت‌ترین دو حد بر وی مناسب است. اما اگر این پول‌های کاغذی با پشتوانه طلا و نقره مروج باشد، دارندگان پول نقده بر اساس معدنیت طلا و نقره که نیابت از آن می‌کند، معامله می‌‌شود.

در اخیر از الله سبحانه وتعالی مسئلت دارم که بر رای صواب توفیق یافته باشم.

برادرتان عطاء بن خلیل ابوالرشته

مترجم: بدرالدین حسینی