(ترجمه)

وَعن النُّعْمانِ بْنِ بشيرٍ رضِي اللَّه عنْهُما، عَنِ النَّبيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ:

« إِنَّ الدُّعاءُ هوَ العِبَادةُ» ثم قرأ : {وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ} [المؤمن: 60]

(رواه أبوداود والترمذي وقالاحديث حسن صحيح)

ترجمه: از نعمان ابن بشیر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: دعا خود عبادت است. سپس این آیه را تلاوت نمود: و پروردگارتان فرمود مرا بخوانيد تا برای تان اجابت كنم.

توضیح حدیث

اطلاق عبادت در جای دعا دال براین است که دعا عبادت است، زیرا الله سبحانه وتعالی کلمه (عِبَادَتِي) را بعد از (ادْعُونِي) ذکر نموده طوری که فرموده است:

{وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ} [غافر: 60]

ترجمه: و پروردگارتان فرمود كه مرا بخوانيد تا اجابت كنم شما را به درستی كسانی‌كه از عبادت من استكبار می‌ورزند به زدودی با ذلت داخل جهنم خواهند شد.

پس دعا عبادت است و الله متعال همان بنده‌اش را دوست دارد که به اوتعالی دعا کند و در دعایش با الحاح و زاری اصرار می نماید، طوری‌که در حدیث بیان شده: از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يُحِبُّ الْمُلِحِّينَ فِي الدُّعَاءِ» (الدعاء للطبراني (28/20)، (2/ 794)

ترجمه: الله متعال الحاح و زاری و اصرار کننده گان در دعا را دوست دارد.

بنابراین عدم دعا استکبار محسوب می‌شود و تحت آیت (سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ) یعنی خوار و ذلیل داخل دوزخ می‌شود، لیکن هرگاه مسلمانان عبادت صحیح را فراموش کردند، جوهر دعا مفقود گردید، از این جهت می‌بینیم که بسیاری از خطباء و علماء در منابر مساجد برای غلبه بر دشمنان اسلام دعا می‌کنند؛ در حالی‌که خودشان در گناه سکوت در برابر حکم بغیر ما انزل الله گرفتار اند. بیشتر از (90) نود سال می‌شود که دعا می‌کنند؛ لیکن حالت امت اسلامی تغییر نکرده در حالی که الله متعال دست بنده‌اش را خالی نمی‌گذارد؟

پس جواب این مطلب در حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم واضحا بیان شده است:

«والَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَأْمُرُنَّ بالْمعرُوف، ولَتَنْهَوُنَّ عَنِ المُنْكَر، أَوْ لَيُوشِكَنَّ اللَّه أَنْ يَبْعثَ عَلَيْكمْ عِقَاباً مِنْه، ثُمَّ تَدْعُونَهُ فَلاَ يُسْتَجابُ لَكُمْ» (رواه الترمذي وقال: حديثٌ حسن)

ترجمه: از حذيفه رضي الله عنه روایت است که رسول الله صلي الله عليه وسلم فرمود: سوگند بذاتی که نفسم در حيطهء قدرت اوست، همانا به کارهای پسنديده امر نموده و از کارهای ناپسند منع می‌کنيد. يا نزديک است که الله متعال بر شما عذابی از نزد خويش بفرستد و سپس او را بخوانيد و او دعای شما را اجابت نکند.

عده ای از مردم هستند که از یک طرف به الله متعال دعا می کنند و از سوی دیگر به عوض امر به معروف و نهی از منکر، به حمد حکام (ظالم، فاسق یا کافر) تسبیح می گویند... لازم است که علما در این جا سکوت اختیار نکنند، حکام ظالم را امر به معروف و نهی از منکر کنند؛ اگرچه کشته شوند؛ لیکن نزد الله متعال درجات عالی دارند؛ طوری که درحدیث شریف آمده :

«سَيِّدُ الشُّهَدَاءِ حَمْزَةُ بن عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَرَجل قَامَ إِلَى إِمَام جَائِرٍ فَأَمره وَنَهاه فَقَتله» (رواه الحاکم علي شرط الصحيحين)

ترجمه: سيد الشهداء حمزه بن عبدالمطلب است و همچنين مردي که در مقابل فرمانرواي ستمگر قيام کند و او را امر و نهي نمايد و فرمانروا او را بکشد.