در سنن ابن ماجه از حضرت عبد الله بن مسعود رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ! مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاءَةَ؛ فَلْيَتَزَوَّجْ؛ [فإنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ , وأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ] , وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ؛ فَعَلَيْهِ بِالصَّوْمِ؛ فَإِنَّهُ لَهُ وِجَاءٌ»

(رواه بخاری)

ترجمه: ای گروه جوانان! کسانی از شما‌ که توانائی جماع و نکاح را دارد، باید ازدواج نماید؛ زیرا ازدواج پوشانندۀ چشم و نگهدارندۀ شرمگاه(از زنا) می‌باشد و کسی‌که توانایی آن را ندارد، باید روزه بگیرد؛ زیرا روزه او را باز دارنده از شهوت است.

مفهوم حدیث:

خطاب این حدیث در مورد جوانانی است که قدرت جماع در وجودشان موجود باشد؛ زیرا اکثراً در آن‌ها قوت خواهشات جماع بیشتر می‌باشد. بر عکس، کسانی‌که به سن پیری رسیده‌اند، در آن‌ها قوت خواهشات جماع موجود نبوده، چون آن‌ها عاجز از جماع می‌باشند. پس کسانی‌که از جماع عاجز اند، برای آن‌ها روزه‌گرفتن جهت قطع شهوت‌شان ضرور نمی‌باشد؛ زیرا آن‌ها شهوتی ندارند. پس معنی استطاعت در حدیث فوق تنها مکلفیت‌های زنان، شوهر و نفقۀ بدون قدرت بر جماع نبوده؛ بلکه کلمۀ "الباءة" تفسیر به توانایی جماع و نفقه و اسباب نکاح گردیده است.

ای مسلمانان! در این حدیث قانون و علاج مهمی در حیات انسان‌ها وجود دارد؛ پس قاعدۀ استطاعت یک اصل مهم در حیات مسلمین می‌باشد. چنان‌چه یک مسلمان توان این را داشته باشد که ازدواج نموده و در زندگی مثل پدری‌که دارای فامل بوده، سرپرستی نماید، پسران خود را تعلیم و تربیه نموده و بالای‌شان انفاق نماید و امور دین و دنیای‌شان را برای‌شان بیاموراند که این یک تهداب مهم و طبیعی در زندگی هرمسلمان می‌باشد.

دوستان گرامی! چیزی‌که ما ذکر نمودیم، "استطاعت" بود. زمانی‌که اسلام عزیز بالای مردم در زیر سایۀ خلافت تطبیق و درست عملی می‌گردید، چنان‌چه تاریخ شاهد این موضوع بوده، که خلیفه عمر بن عبد العزیز مال‌های صدقات را برای فقراء، حاجت‌مندان و کسانی‌که قصد ازدواج را داشت، می‌گذاشت، اما مال‌ها چنان‌چه آورده شده بود، در آن‌جا باقی می‌ماند؛ زیرا امت در مورد آن‌چه نزد خود داشتند، به آن اکتفاء می‌نمودند.