در زمان رسول‌الله صلی الله علیه‌و‌سلم و خلفای‌راشدین رضوان‌الله علیهم اجمعین، مسلمین روزه را بر اساس سنت رسول‌الله صلی الله علیه‌و‌سلم شروع و ختم می‌نمودند. پیامبر صلی الله علیه‌و‌سلم فرموده است:

«صُومُوا لِرُؤْيَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْيَتِهِ»

(نسایی)

ترجمه: با رؤیت هلال ماه، روزه بگیرید و با رؤیت دوبارۀ آن، روزه را افطار نمایید!

این حدیث بدون کدام تفکیک شامل تمام مسلمین می‌گردد. این حدیث واضح می‌سازد که این حکم بدون درنظر‌داشت مکان یا منطقه، مربوط تمام مسلمین می‌گردد. رسول‌الله صلی الله علیه‌و‌سلم واضح نموده است که دیده‌شدن رؤیت هلال ماه در هر سر‌زمینی توسط هرکسی‌که صورت‌گرفته باشد، تمام مسلمین را در سر‌زمین‌های‌دیگر ملزوم می‌گرداند تا از آن پیروی نمایند. بدون ظاهر‌شدن رؤیت هلال ماه، هیچ مسلمانِ بالای مسلمان دیگر و هیچ سر‌زمین بالای سرزمین دیگر برتریت ندارد. این موضوع توسط گروه از انصار رض روایت شده است.

«غُمَّ عَلَيْنَا هِلَالُ شَوَّالٍ فَأَصْبَحْنَا صِيَامًا فَجَاءَ رَكْبٌ مِنْ آخِرِ النَّهَارِ، فَشَهِدُوا عِنْدَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُمْ رَأَوُا الهِلَالَ بِالأَمْسِ؛ فَأَمَرَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يُفْطِرُوا مِنْ يَوْمِهِمْ، وَأَنْ يَخْرُجُوا لِعِيدِهِمْ مِنَ الغَدِ»

(احمد)

ترجمه: هلال ماه شوال توسط ابر‌ها پنهان شده بود، لذا صبحِ روز بعد با گرفتن روزه برخاستیم. سپس در اخیر روز از بیرون مدینه کاروانی از راه رسید و با شهادت‌دادن به پیامبر صلی الله علیه‌و‌سلم گفتند که روز قبل، هلال ماه را دیده اند، لذا پیامبر صلی الله علیه‌و‌سلم برای ما دستور داد تا روزۀ خود را افطار و همه، روز بعد برای عید آماده باشیم.

اکثریت علما در مورد نظر ابن‌عباس رضی الله عنه راجع به رد‌کردن رؤیت هلال ماه که خبر آن توسط غریب، کسی‌که برای آوردن  آن خبر از مدینه به شام سفر کرده بود، چنین پاسخ می‌دهند که آن، اجتهاد ابن‌عباس رضی الله عنه بود. این واضح است که اجتهاد یک صحابی نماینده‌گی از مجموع قرآن و یا سنت نمی‌کند. بر علاوه؛ این اجتهاد شواهد فوق‌الذکر را نقض می‌کند. در حقیقت، رسول الله صلی الله علیه‌و‌سلم خبر دیده‌شدن رؤیت هلال ماه توسط مسافری‌که از جایی به مدینه آمده بود را قبول نمود. فلهذا؛ برای تمام مسلمین واجب است تا همه یک‌جا رمضان را آغاز و عید را تجلیل کنند. دیده شدن رؤیت هلال ماه توسط هر مسلمان در هر جایی دنیا، شرعاً مسلمانان را وادار می‌نماید تا رمضان و شوال را آغاز نمایند.

شرط مورد‌نظر برای رؤیت هلال ماه این است که باید توسط چشم دیده شود. محاسبات‌ نجومی برای دیدن هلال ماه توسط چشم نمی‌تواند دلیل درست محسوب گردد. دلیل‌شرعی برای گرفتن روزه و افطار آن بر اساس فرمودۀ پیامبر صلی الله علیه‌و‌سلم، فقط دیده‌شدن رؤیت ماه توسط چشم می‌باشد.

«إِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَصُومُوا، وَإِذَا رَأَيْتُمُوهُ فَأَفْطِرُوا، فَإِنْ غُمَّ عَلَيْكُمْ فَاقْدُرُوا لَهُ»

(بخاری)

ترجمه: هنگامی‌که رؤیت ماه را دیدید، روزه بگیرید و زمانی‌که دوباره آن را دیدید، افطار نمایید. اگر ماه پنهان باشد، سپس آن را مشخص کنید.

فلهذا اسلام، شروع رمضان و شوال را با ظاهر‌شدن رؤیت مهتاب واجب ساخته است. بنابر آن، جایز نیست تا از طریق محاسبات‌نجومی شروع رمضان و تجلیل عید را تعیین و یا مشخص نمود. با پیروی از سنت رسول‌الله صلی الله علیه‌وسلم، دولت خلافت بر منهج نبوت اطمینان می‌دهد که مانند شروع روزۀ ماه مبارک رمضان در یک زمان و ختم آن نیز در زمان واحد، امت عزیز اسلام را از اندونیزیا گرفته الی مراکش، متحد خواهد ساخت.

دفتر مطبوعاتی حزب‌التحریر-ولایه پاکستان

مترجم: عبدالله صالحی