(ترجمه)

از ابی هریرة روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند:

 «الرجل علی دین خلیله فلینظر أحدکم من یخالل»

ترجمه: شخص بر دین و آیین دوست خویش است، پس باید هر یک از شما بنگرد با چه کسی دوستی و همنشینی می‌کند.

در تحفه احوذی شرح جامع الترمذی چنین آمده است: این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه و سلم (الرجل) به معنی انسان است. هم‌چنان این فرمودۀ آن حضرت صلی الله علیه وسلم (علی دین خلیله) به این معنی است که انسان به عادت، طریقه و راه و روش دوست خود است. منظور از این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم (فلینظر) این است که فکر کن و بیندیش. و این فرمودۀ رسول الله صلی الله علیه وسلم (من یخالل) از کلمۀ (مخاله) گرفته شده که به معنی دوستی و برادری می‏باشد. پس اگر از دین و اخلاق کسی خوشت آمد، با او دوستی کن در غیر آن صورت از وی دوری جوی. شخصیت‌ها دزدی می‎شود و دوستی در اصلاح و خراب نمودن شخصیت‌ها بسیار مؤثر است. امام غزالی می‏گوید: «دوستی و همنشینی با انسان حریص تو را حریص می‎کند و دوستی و همنشینی با انسان زاهد و متقی در دنیا، تو را نیز مؤمن و با تقوا می‏گرداند. شخصیت‌ها با پیروی کردن و الگو برداری ساخته شده است و به صورت ناخودآگاه توسط یک شخص از شخص دیگر سرقت می‎شود.»

قرافی می‏گوید: تمام انسانها راز نگهدار نیستند و لیاقت دوستی و معاشرت را ندارند.

علقمه می‎‏گوید: با کسی دوستی کن که دوستی‌اش باعث نیکوکار شدن تو گردد و اگر به مشکلی مواجه شدی، تو را یاری کند. هنگامی‌که چیزی گفتی، سخنت را تصدیق کند و هنگامی‌که کار نیکی را انجام دادی، آن را افزایش دهد و اگر کار بدی را انجام دادی تو را از آن باز دارد. زمانی‌که از او چیزی خواستی، بدهد و اگر به کار دشوار و سختی رو در رو شدی، تو را دلداری دهد. شرش به تو نرسد و مخالف راه و روش تو نباشد.

شیخ احمد بن عطاء می‏گوید: همنشینی با کسانی‌که در راه راست با تو مخالف هستند، روحت را از بین می‏برد و همنشینی با کسانی‌که موافق تو هستند، عقلت را باز می‏کند. پس هرکسی‌که با تو همنشین بود، مونس تو نیست و هرکسی‌که مونس تو بود، راز نگهدار نیست و هیپچ کس راز نگهدار نیست؛ بجز کسانی‌که امانتدار هستند.

دوستان عزیز!

امروزه بعضی از مردم به وضعیت خود و فرزندان خود افسوس می‏خورند و از خود می‏پرسند که چگونه این حالت بر سر او و یا بر سر فرزندش آمده و می‏پرسند که چگونه این حالت را می‏توانند اصلاح کنند؛ در حالی‌که غافل از این هستند که تمام این حالت‌ها از تأثیر دوستان و رفیقان‌شان است. تمام چیزهایی‌که ذکر نمودیم، نشان دهندۀ اهمیت این موضوع است. باید متوجه وضعیت خود باشد و بر او لازم است تا شخصیت خود را تغییر دهد و دوستانی برای خود برگزیند که در طاعت الله سبحانه وتعالی او را کمک کند. از الله متعال می‏طلبیم که ما را همیشه با متقیان همراه بگرداند.

مترجم: حسن سلحشور