از حضرت ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود:

«مَثَلُ الْمُؤْمِنِ كَمَثَلِ الزَّرْعِ لَا تَزَالُ الرِّيحُ تُمِيلُهُ وَلَا يَزَالُ الْمُؤْمِنُ يُصِيبُهُ الْبَلَاءُ، وَمَثَلُ الْمُنَافِقِ كَمَثَلِ شَجَرَةِ الْأَرْزِ‏ ‏لَا تَهْتَزُّ حَتَّى تُسْتَحْصَدَ»

(رَوَاهُ مُسْلِمٌ)

ترجمه: مثال مؤمن مانند ساقه‌هاى زراعت است، بادها او را مى‌خواباند، اما بعداً به‌پا مى‌خيزد و پيوسته حوادث سخت و بلاها را تحمل كرده و از سر مى‌گذراند. اما مثال منافق مانند درخت صنوبر است، نرمشى از خود نشان نمى‌دهد و مى‌ايستد تا از ريشه كنده شود.

توضیح حدیث:

علماء در شرح این حدیث گفته اند: بلاها و مصیبت‌ها در نفس، اهل و عیال و مال مؤمن همیشه اصابت می‌کند، تا این‌که صبر و استقامت نشان دهد و به سبب آن گناهانش آمرزیده شده و درجاتش در بهشت بلند شود. بلاء و مصیبت بالای منافق کمتر واقع می‌شود تا عذابش در آخرت تخفیف نشود و از کافر هیچ چیزی را از گناهش کم نمی‌کند.

در زمانۀ ما نفاق سیاسی با رنگ‌های مختلف رائج شده، مردم با طلب دنیا از آخرت پرهیز می‌کنند، تغییرات چشم‌گیری در میان مردم پیدا شده، شرم و حیاء رخت بسته و بی‌حیایی جای‌گزین آن شده و مردم شب و روز با انواع و اشکال مختلف به بی‌حیایی دعوت می‌شوند. اگر بگوئی برادر به عقیده و افکارت پابند باش، مسخره‌ات می‌کنند، گویا تغیر یا دورنگی نزد آنان سنت و ثبات و پایداری به حق نزدشان بدعت محسوب می‌شوند.

امام احمد در کتاب زهد از شقیق بن سلمه روایت نموده که گفت: به عقبه بن عمرو انصاری گفتیم: ما را توصیه کن! فرمود: از الله سبحانه وتعالی بترسید، از آتش جهنم بترسید، از دورنگی در دین بترسید، آن‌چه را که امروز معروف می‌شناسید، فردا آن را منکر نخوانید و از آن‌چه امروز منکر می‌دانید، فردا آن را معروف ندانید؛ زیرا معروف همان معروف است که تغییر نمی‌کند و منکر همان منکر است که تغییر نمی‌کند. هرگاه معیار و ماهیت معروف و منکر نزد ما تغییر نماید، این آیت بالای ما تطبیق می‌شود:

﴿الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ﴾

[توبة : 67]

ترجمه: مردان و زنان منافق از جنس يک‌ديگر اند؛ به کارهای زشت فرمان می‌دهند، از کارهای نيک باز می‌دارند و دستان‌شان را(از انفاق و بخشش) بسته نگه می‌دارند؛ الله(سبحانه وتعالی) را از ياد برده‌اند و در مقابل، الله(سبحانه وتعالی) نیز آنان را از ياد برد، همانا منافقان، فاسق و گمراه‌اند.

از بارزترین علایم و نتیجۀ نفاق عدم ثبات بر راه حق است‌. شخصی را می‌بینی که امروز همراه تو است و فردا در صف دشمنت(کفار) قرار می‌گیرد، امروز دشمنم، فردا دوستم، امروز با تو مخالف است و فردا موافق؛ امروز حلال می‌داند و فردا حرام... حضرت حذیفه ابن الیمان گفته است: اگر کسی می‌خواهد که بداند آیا مورد اصابت فتنه قرار گرفته یا خیر؟ باید متوجه شود که اگر چیزی حلال را حرام می‌دانست، حتماً او را فتنه اصابت کرده است؛ اگر حرام را حلال می‌دانست نیز مورد اصابت فتنه قرار گرفته است. در اخیر از الله سبحانه وتعالی سلامت و ثبات به حق را می‌خواهیم.